غدد میبومین

در این مطلب از گالف دارو درباره غدد میبومین توضیح میدهیم همراه ما باشید.

محل قرار گیری غدد مبومین کجاست؟

حدود 50 عدد از این غدد سباسه در لبه پلک فوقانی و 25 عدد در لبه پلک تحتانی قرار دارند. تعداد غدد مبومین در منابع مختلف به میزان متفاوت گزارش شده است.

این غدد مسئول ترشح سبوم یعنی مایع چربی هستند که مانع از تبخیر اشک می شود.

به طور کلی لایه های مختلف اشک عبارتند از:

1. داخلی ترین و نازک ترین لایه که لایه نازکی از موکوس است توسط سلول هائی در ملتحمه تولید و ترشح می شود .

2. لایه میانی ضخیم ترین لایه است و در واقع مانند محلول بسیار رقیق آب و نمک می باشد.

غدد اشکی اصلی که در زیر پلک فوقانی قرار می گیرند و غدد اشکی کمکی این قسمت از اشک را تولید می کنند.

عملکرد این لایه باعث می شود که چشم مرطوب نگاه داشته شود و از طرفی باعث جاری شدن گرد و غبار و اجسام خارجی به خارج از چشم می شود.

اشکال در ترشح این لایه آبکی چشم شایع ترین علت ایجاد خشکی چشم است و این بیماری اصطلاحا” کراتوکونژکتیویت سیکا نامیده میشود.

3. سطحی ترین لایه اشک لایه بسیار نازکی از جنس چربی است که به وسیله غدد میبومین ترشح می شود.

وظیفه اصلی این لایه این است که مانع از تبخیر لایه های آبکی زیرین خود می شود.

عملکرد غدد میبومین چیست؟

همان طور که در بالا به آن اشاره شد ترشحات غدد میبومین باعث حفظ و ثبات مایع اشکی و در نتیجه مرطوب نگاه داشتن چشم می شود.

با پلک زدن، پلک فوقانی پایین آمده بر روی چربی ها فشار وارد کرده و لایه ای از این چربی ها را به سمت بالا کشیده و باعث پوشیده شدن اشک با این چربی ها شده و مانع تبخیر آن می شود و به این ترتیب سطح چشم مرطوب می ماند.

در هنگام اختلال عملکرد این غدد چه اتفاقی می افتد؟

اختلال عملکرد این غدد باعث می شود که اشک سریع تر تبخیر شده و در نتیجه علائمی مانند خشکی چشم، سوزش، تحریک، احساس جسم خارجی و قرمزی در پلک و ملتحمه ایجاد شود.

در افرادی که از لنز تماسی استفاده می کنند ممکن است ابراز شود که دیگر نمی توانند مانند قبل لنز خود را تحمل کنند.

علل ایجاد اختلال عملکرد غدد مبومین چیست؟

دلیل عمده اختلال عملکرد این غدد مسدود شدن آنها می باشد. اصلی ترین علتی که باعث انسداد این غدد می شود تغییرات هورمونی است.

تغییر در سطح استروژن باعث غلیظ شدن ترشحات می شود. در ضمن تغییر در سطح استروژن باعث افزایش تعداد استافیلوکوک ها میشود که به طور طبیعی جزئی از پوشش میکروبی سطح چشم هستند.

دو اختلال پوستی که می توانند باعث ایجاد بلفاریت خلفی یا همان MGD شوند عبارتند از:

روزه آسه Rosacea و درماتیت سبورئیک (شوره سر)

بلفاریت میبومین

بلفاریت میبومین (Meibomianitis) یا همان اختلال عملکرد غده میبومین (MGD) انسداد یا برخی ناهنجاری های دیگر غدد میبومین است .

به طوری که عملکرد غدد میبومین قرار گرفته در داخل پلک ها با مشکل مواجه شده و دیگر روغن کافی مورد نیاز چشم را ترشح نخواهند کرد.

از آنجا که اشک روی سطح چشم به علت تماس مستقیم با هوا و دیگر عوامل خیلی سریع تبخیر می شود، اختلال عملکرد غده میبومین با سندرم خشکی چشم همراه خواهد بود.

همچنین این بیماری با مشکل پلک به نام بلفاریت مرتبط است. این بیماری نام های دیگری نیز دارد که یکی از آن ها «میبومیانتیس» است.

اختلال عملکرد غده میبومین چشم یکی از رایج ترین مشکلات چشمی است که شاید تاکنون حتی نامی از آن نشنیده باشید.

میبومین به نوع خاصی از غده در پلک ها اشاره دارد.

حدود 25 تا 40 غده میبومیا در پلک فوقانی و 20 تا 30 در پلک تحتانی وجود دارد.

عملکرد این غدد ترشح روغن بر روی سطح چشم است. این روغن ها به جلوگیری از تبخیر سریع اشک از روی سطح چشم کمک کرده و در نتیجه مانع خشکی چشم ها خواهد شد.

علت بلفاریت میبومین

• سن نقش بسیار مهمی در عملکرد غدد میبومین چشمی دارد.
• با افزایش سن و گذشت سن، رفته رفته تعداد غدد میبومین چشمی کاهش پیدا خواهد کرد.

البته علاوه بر سن قومیت و نژاد افراد نیز در بروز این بیماری مؤثر است. به صورتی که احتمال بروز بلفاریت میبومین در افراد آسیایی حدود 3 برابر بیشتر از اروپایی ها است.

علاوه بر موارد گفته شده، استفاده از لنزهای چشمی نیز می تواند احتمال بروز این بیماری را تا حد قابل توجهی افزایش دهد.

این بیماری های زمینه ای شامل موارد زیر می شود:

• عفونت های باکتریایی

• التهاب پلک یا قرنیه چشم

• کلسترول و تری گلیسرید بالا

• آسیب دیدگی پلک یا قرنیه چشم

• التهاب ملتحمه آلرژیک و دیگری بیماری های چشمی

• بیماری های خود ایمنی مثل روزاسه، لوپوس، آرتروز روماتوئید و سندرم شوگرن

بعضی از درمان ها و داروها نیز می تواند ترشح روغن غدد میبومین چشمی را با اختلال روبرو کند.

این داروها و درمان ها شامل موارد زیر می شوند:

• جایگزینی استروژن

• داروهای کاهش دهنده آندروژن

• رتینوئیدها، از داروهای آکنه گرفته تا کرم های ضد پیری

عوامل خطر بلفاریت میبومین

چندین عامل وجود دارد که می تواند خطر ابتلا به اختلال عملکرد غده میبومین را افزایش دهد.

سن

همانند خطر بروز خشکی چشم، خطر ابتلا به اختلال عملکرد غده میبومین با افزایش سن افزایش خواهد یافت.

در نتیجه خطر بروز این بیماری در افراد بالای 40 سال نسبت به کودکان و نوجوانان بسیار بیشتر است.

تحقیقی که بر روی 233 فرد مسن صورت گرفت (91 درصد مرد و میانگین سنی 63 سال) نشان داد که 59 درصد حداقل یکی از علامت های بروز اختلال بلفاریت میبومین را دارند.

قومیت

پیشینه قومی نیز در بروز این بیماری نقش دارد. یک بررسی گسترده از تحقیقات منتشر شده در مورد بلفاریت میبومین نشان داد که 69٪ از جمعیت آسیا در تایلند، ژاپن و چین مبتلا به اختلال عملکرد غده میبومین هستند.

برای مقایسه، مطالعات دیگر نشان داده اند که تنها 20٪ از سفید پوستان غیر اسپانیایی در ایالات متحده و استرالیا مبتلا به این بیماری هستند که نسبت به آسیایی ها مبتلا، آمار بسیار کمی است.

استفاده از لوازم آرایش چشم

استفاده از لوازم آرایش چشم یکی دیگر از عوامل موثر در ابتلا به بلفاریت میبومین است. خط چشم و سایر لوازم آرایشی می توانند باعث بسته شدن غدد میبومی و بروز این اختلال چشمی شوند.

این مشکل بیشتر زمانی اتفاق میفتد که بعد از آرایش پلک های خود را به خوبی تمیز نکرده یا قبل از خوابیدن آرایش صورت خود را پاک نکنید.

لنزهای چشمی

علاوه بر این برخی از محققان معتقدند که استفاده از لنزهای چشمی نیز می تواند خطر ابتلا به بلفاریت چشمی را تا حد زیادی افزایش دهد.

تحقیقات اخیر نشان داده است که ممکن است سایش لنزهای چشمی باعث بروز تغییراتی در غدد میبومین شده و بعد از مدت 6 ماه کنار گذاشتن لنزها ممکن است عملکرد غدد میبومین به حالت طبیعی خود بازگردد.

اما هنوز کاملاً مشخص نیست که آیا استفاده از لنزهای تماسی باعث بروز اختلال در عملکرد غده میبومین می شود یا خیر.

اکثریت محققان این حوزه بر این باورند که ارتباط بین بلفاریت میبومین و استفاده از لنزهای چشمی از جمله مواردی است که نیاز به مطالعه و بررسی های بیشتری دارد.

علائم بلفاریت میبومین

در مراحل اولیه این بیماری فرد ممکن است شاهد بروز هیچ گونه علائم یا نشانه ای نباشد.

اما با پیشرفت عارضه بلفاریت غده میبومین و کاهش ترشح یا کیفیت روغن روی سطح چشم، ممکن است دچار خارش، خشکی یا حتی سوزش چشمی شوید.

در بعضی از موارد نیز ممکن است احساس کنید دانه ای از شن یا گرد و غبار وارد چشم تان شده است.

در موارد شدیدتر نیز ممکن است پلک چشم شما با قرمزی و التهاب همراه باشد.

در برخی از افراد ممکن است عارضه خود را با ناهموار و زبر شدن لبه داخلی پلک نشان دهد، اما همه مبتلایان شاهد بروز این علامت نخواهند بود.

برخی از افراد مبتلا نیز لحظه ای دچار تاری دید می شوند و بلافاصله بعد از چشمک زدن بهبود خواهند یافت.

این علائم با استفاده طولانی مدت از کامپیوتر، قرار گرفتن در مقابل دستگاه های گرمایشی و خنک کننده و محیط های بسیار گرم و خشک تشدید خواهد شد.

پیشگیری بلفاریت میبومین

در بعضی از موارد امکان جلوگیری از بروز این بیماری تقریباً غیر ممکن است.

اما به طور کلی با محدود کردن استفاده از لنزهای چشمی، حفظ بهداشت چشمی و تمیز کردن آرایش چشم در هنگام خواب می توان تا حد زیادی از بروز این عارضه چشمی پیشگیری کرد.

همچنین اگر مبتلا به آکنه یا روزاسه هستید، بهتر است به دنبال راه درمانی برای این بیماری های پوستی باشید زیرا این مشکلات پوستی می تواند باعث بروز این اختلال شود.

علاوه بر این مصرف برخی از غذاها مثل شکلات نیز می تواند علائم این بیماری را تشدید کند.

به عنوان مثال اگر قبلاً دچار این عارضه شده اید، بهتر است برای پیشگیری از بازگشت مجدد آن موارد گفته شده را با دقت بیشتری رعایت کنید.

درمان بلفاریت میبومین

متأسفانه استفاده از کمپرس های گرم یا ماساژ ممکن است برای درمان این عارضه و بازگرداندن عملکرد طبیعی غدد میبومین کافی نباشد.

پزشک ممکن است از شیوه probing برای درمان این عارضه کمک بگیرد. عمل پروب یک روش جراحی است که در آن با استفاده از یک پروب فلزی نازک از داخل مجرای اشکی بسته عبور داده شده و پزشک سعی می کند تا این انسداد را برطرف کند.

این شیوه در بیشتر موارد مؤثر بوده و به درمان کامل این عارضه کمک خواهد کرد با این حال ممکن است ناراحتی های برای فرد مبتلا به وجود بیاورد.

در موارد شدید بیماری بلفاریت میبومین و با توجه به دیگر بیماری های فرد، پزشک ممکن است دارو را برای مداوا و بهبود علائم فرد تجویز کند. این داروها ممکن است به صورت دارو، قطره های چشمی، اسپری، کرم یا قرص تجویز شود.

علاوه بر این پزشک ممکن است با استفاده از دستگاه های خاصی که گرما یا نور pulse را متساطع می کنند برای باز کردن غدد میبومین و کاهش علائم فرد استفاده کند.