افسردگی فصلی چیست؟
حالا که با تعریف افسردگی و حالاتی که برای افراد مبتلا به آن ایجاد میکند آشنا شدیم، بهتر است به افسردگی فصلی بپردازیم و ببینیم که افسردگی فصلی چیست.
افسردگی فصلی یا اختلال عاطفی SAD نوعی اختلال خلقی و روحی است که شباهت زیادی به افسردگی اساسی دارد؛ با این تفاوت که افسردگی فصلی در فصول پاییز و زمستان رخ میدهد و سالی یک بار برای فرد اتفاق میافتد. در این دو فصل به دلیل ساعات کوتاه روز و کمتر بودن نور خورشید، این نوع افسردگی بروز میکند و باعث نوسانات خلقی شدیدی میشود که ممکن است تا بهار و تابستان ادامه یابد.
افسردگی فصلی در پاییز و زمستان شایعتر است و اغلب کسانی که به SAD مبتلا میشوند، بیماری آنها در این دو فصل بروز میکند. اما در برخی اقلیمها در میان افراد مبتلا به افسردگی فصلی، افسردگی بهار هم دیده میشود که گاهی تا فصل تابستان ادامه مییابد. در واقع میتوان افسردگی را به نوع افسردگی فصلی پاییز و زمستان و افسردگی فصلی بهار و تابستان تقسیم کرد.
چرا تغییرات فصلها به خصوص بهار بر روان آدمها تاثیر میگذارد؟
باید بدانیم هر اتفاق و تغییری میتواند بر روی روان و جسم ما تاثیرگذار باشد و حتی میان ابتلا به یک بیماری معمولی و روان انسان روابطی وجود دارد که نمیتوان آن را نادیده گرفت. بسیاری از افراد در فصل بهار دچار حساسیتهایی میشوند و همین امر زمینه را برای افسردگی در افراد ایجاد میکند به تعبیری تغییر فصل موجب نامنظم شدن خواب شده و این موضوع بر روی مغز و انتقالدهندههای عصبی انسان تاثیر میگذارد.
در فصول مختلف انسانها ممکن است دچار افسردگی شوند و با پایان آن فصل به شرایط ایدهآل بازگردند؛ همچنین در فصل زمستان و بهار احتمال مشاهده علائم مربوط به زوال عقل و اختلال شناختی نسبت به دو فصل تابستان یا پاییز بیشتر است که این موارد نشان از تاثیر بالای تغییرات فصلی بر سلامت روان انسانها دارد.
آیا افسردگی ناشی از تغییر فصلها تنها در یک فصل ظاهر میشود؟
اختلال افسردگی عمده با الگوهای فصلی که با نام اختلال عاطفی فصلی (SAD) نیز شناخته میشود، نوعی اختلال افسردگی مرتبط با فصل تغییر است؛ همانطور که پیشتر گفته شد افراد مبتلا به این نوع از افسردگی هر ساله در زمان خاصی از سال به آن مبتلا شده و با پایان آن زمان دوباره سلامت روان خود را باز مییابند.
برای بیشتر افراد این دوره در آغاز پاییز شروع شده و در طول زمستان ادامه مییابد، اما در برخی نیز میتواند در بهار و زمستان به وقوع بپیوندد. از علائم این نوع از افسردگی در بهار و تابستان میتوان به از دست دادن علاقه، اختلالات خواب، تغییر در اشتها، تغییرات وزن و پریشانی یا اضطراب اشاره کرد.
علت دقیق افسردگی فصلی شناخته شده نیست و اعتقاد بر این است که حضور هورمونهای خاص ممکن است طی یک سال باعث تغییرات خاصی شود. از طرفی برخی معتقدند به خاطر تغییر در دریافت مقدار نور خورشید در طول ماههای مختلف، خلق و خوی افراد بهم بریزد
راه های پیشگیری از افسردگی فصلی
به نظر بسیاری از روان شناسان بالینی برای پیشگیری از این اختلال های روانی می توان صبح ها زودتر از خواب بلند شد و به پیاده روی رفت. آنان توصیه می کنند هنگامی که هوا ابری است زمانی را در خارج از خانه بگذرانید. انجام فعالیت های ورزشی به ویژه پیاده روی در هوای آزاد و روشنایی روز نیز می تواند سهم به سزایی در کاهش افسردگی داشته باشد. هرگز خود را در اتاق تاریک و بسته حبس نکنید .
رژیم غذایی مناسبی داشته باشید که از مقادیر کافی ویتامین ها و مواد معدنی برخوردار باشد و از گرفتن رژیم های کاهش وزن غیرعلمی و غیرکارشناسی خودداری کنید. کمبود آهن، امگا 3 و اسیدفولیک تاثیر مستقیمی با بروز علائم افسردگی دارد، پس هر چه بیشتر از گذشته به رژیم غذایی تان اهمیت دهید و برای رهایی از اختلالات خلق و خوی تا می توانید از سبزی و میوه استفاده کنید.
ویتامین گروه B را که در گوشت قرمز، جگر، تخم مرغ، غلات، دانه های خوراکی و ماهی یافت می شود، در رژیم غذایی تان بیفزایید. مصرف قهوه و شکر را در روز کاهش دهید چرا که شکر از تاثیر ویتامین گروه B در بدن می کاهد و علائم افسردگی را شدت می بخشد.
همچنین هفته ای 3 بار و هر بار 30 دقیقه ورزش کنید. خود را از فعالیت های اجتماعی دور نکنید و با دوستان و همفکران خود تبادل نظر کنید. حضور در اجتماع در مقابله با افسردگی فصلی نقش مؤثری دارد بنابراین از پیله تنهایی خود بیرون بیاید و با دوستان خود صحبت کنید.
برای تغییر حالت عمومی تان، بیشتر از روزهای گذشته در اجتماع حضور یابید و بالاخره اینکه با اتخاذ شیوه های سالم زندگی و روش های مناسب پیشگیرانه از هرگونه حالت کسالت بار و انزوا گرایانه و با نگاه مثبت به زیبایی های بی نظیر فصول، زمانی را در لذت بردن از آنها سپری کنید
درمان افسردگی فصلی
زمانی که با یک اختلال یا بیماری خاص روبهرو میشوید، بهترین کار در برابر آن این است که به سمت ریشهیابی، تشخیص و درمان آن بروید. برای درمان افسردگی فصلی یا SAD میبایست به درمانگر متخصص و کارآزموده در این زمینه مراجعه کنید تا علائم و نشانههای آن را به کمترین سطح برساند.
درمان افسردگی عاطفی فصلی به روشهای مختلفی انجام میگیرد که مهمترین آنها را میتوان در موارد زیر جستوجو کرد:
دارو درمانی
در برخی موارد و برای بعضی افرادی که علائم شدید افسردگی فصلی را تجربه میکنند، روش دارو درمانی به کار گرفته میشود. در این مورد برخی داروهای متناسب با کنترل افسردگی و اضطراب و همچنین تقویت کنندهها برای فرد تجویز میشود که در کاهش نشانههای بیماری نقش اساسی دارد.
به خاطر داشته باشید که دارو درمانی فقط به تشخیص یک روانپزشک متخصص انجام میگیرد. بنابراین به هیچ عنوان به صورت خودسرانه اقدام به مصرف داروهای ضدافسردگی نکنید.
روان درمانی
یکی از روشهای درمان قطعی افسردگی فصلی روان درمانی است که به شکل موثری در کاهش علائم و نشانههای این اختلال نقش دارد. درمانگر با بهکارگیری روشهای گوناگون درمانی به ریشهیابی علت به وجود آمدن اختلال میپردازد و به این شکل با گذشت زمان علائم بهبودی را در خود میبینید. روان درمانی به شما کمک میکند که شیوههای کنترل استرس و اضطراب را بیاموزید و با آگاهی با مشکل خود روبهرو شوید.
مهمترین نکته درباره روان درمانی این است که جلسات را به طور مستمر و مرتب ادامه دهید و وقفهای در برگزاری آن اتفاق نیفتد.