بارداری و زایمان زنان را مستعد ابتلا یا تشدید بیماری هموروئید می‌کند. تغییرات هورمونی ناشی از حاملگی از یک سو و افزایش فشار داخل شکمی حاصل از تحمل وزن جنین از سوی دیگر شرایط را برای ابتلا به این بیماری آسان‌تر می‌کند. بیماری بواسیر در بارداری به خصوص سه ماهه‌ی سوم شایع است. آمارها نشان داده که ۲۵ الی ۳۵ درصد زنان برای اولین بار در دوران حاملگی این بیماری را تجربه می‌کنند. در صورت داشتن سابقه‌ی بواسیر احتمال عود یا تکرار آن در بارداری دور از ذهن نیست. تحمل درد و ناراحتی ناشی از بواسیر در بارداری به دلیل حساس شدن روحیه‌ی زنان و نگرانی‌های دیگری که برای جنین خود دارند، سخت‌تر از سایر دوره‌های زندگی است.
هموروئید در دوران بارداری، به دلایلی از جمله افزایش فشار ناشی از تحمل وزن جنین بویژه در ماه های آخر بارداری و فشار زیاد به کف لگن و همچنین افزایش هورمون پروژسترون که باعث گشاد شدن رگ های بدن و در تنیجه یکی از دلایل اصلی هموروئید در دوران بارداری میشود، بوجود می آید. علاوه بر موارد گفته شده باید توجه خاصی به یبوست در دوران بارداری شود؛ که اگر در مراحل ابتدایی و مخصوصا هنگام بارداری کنترل نشود باعث تضعیف عروق خونی در ناحیه مقعد و در نتیجه ایجاد هموروئید در بارداری می شود.
نشانه های بواسیر یا هموروئید در بارداری
نشانه‌های بواسیر در بارداری شامل:
• ناراحتی در ناحیه مقعد:
احساس ناخوشایندی که در ناحیه مقعد رخ می دهد و فرد برای اولین بار در طول عمر خود آن را تجربه می‌کند.
• خونریزی:
خونریزی به رنگ قرمز روشن از مقعد یک شاخص قطعی وجود هموروئید یا بواسیر در زنان باردار است که در طول اجابت مزاج یا بلافاصله پس از آن رخ می‌دهد. خون با محتویات روده مخلوط نیست و بر روی سطح آن به صورت جداگانه قرار دارد. حجم خون ممکن است از چند قطره کوچک تا مقدار زیاد متفاوت باشد. طولانی مدت بودن خونریزی مقعدی در زنان باردار ممکن است باعث کاهش هموگلوبین و ایجاد کم‌خونی در او شود.
• درد:
احساس درد از عوارض انواع خاصی از هموروئید است. ترک در مقعد یا التهاب طولانی مدت می‌تواند منجر به درد هر نوع بواسیری شود که در حین دفع مدفوع یا بعد از آن رخ می‌دهد.
• خارش:
خارش پوست ناحیه‌ی مقعد می‌تواند علامت التهاب کانال مقعد و کف لگن باشد که ممکن است منجر به التهاب و قرمزی پوست نیز شود. زنان با خاراندن ناحیه‌ی ملتهب با ناخن، خود را در معرض زخم و عفونت قرار می‌دهند.
بارداری نه‌تنها عروق داخلی کانال راست روده، بلکه مویرگ‌های پا و ناحیه‌ی تناسلی را نیز در معرض واریسی شدن قرار می‌دهد. زیرا رحم در حال رشد بر روی یک ورید بزرگ درون شکم ـ موجود در قسمت راست بدن به نام اجوف تحتانی که وظیفه‌ی بازگرداندن خون اندام‌های پایینی بدن را به قلب دارد ـ فشار می‌آورد.
فشار رحم در سه ماهه‌ی آخر بارداری می‌تواند آن‌قدر شدید باشد که باعث ایجاد اختلال در عملکرد این ورید شده و خون در عروق اندام‌های پایینی جمع شود و با سرعت کمتری به قلب بازگردد.
تجمع خون باعث کشیدگی دیواره‌های عروقی و کاهش توان پمپاژ در آن‌ها میشود. در نهایت عملکرد عروق ضعیف‌تر و حساس‌تری چون ناحیه‌ی کف لگن و مقعد زودتر از سایر نقاط مختل میشود.
تغییرات هورمونی دوران بارداری که به منظور حمایت جنین در نه ماه بارداری به وجود می‌آید، بر سایر نقاط بدن مادر نیز تأثیر می‌گذرد که همیشه مطلوب نخواهد بود. تغییر هورمونی با دو ضربه از دو ناحیه‌ی متفاوت زمینه را برای بواسیر مساعد می‌کند.
- کاهش سرعت حرکت روده‌‌ها و تشدید احتمال یبوست در فرد
- شل شدن دیواره‌ی عروق و تورم آن به دنبال تجمع خون
در دوران بارداری به دلیل محدودیت مصرف دارو باید با تغییر رژیم غذایی و رعایت توصیه‌های پیشگیرانه از شدت عوارض بیماری کاست که شامل:
- مصرف مایعات فراوان؛
- مصرف مواد غذایی حاوی فیبر مانند میوه و سبزیجات؛
- تنظیم زمان دفع مدفوع در شبانه‌روز و خودداری از به تأخیر انداختن آن؛
- استفاده از توالت فرنگی؛
- خودداری از زور زدن هنگام اجابت مزاج؛
- کمپرس گرم یا سرد بر ناحیه‌ی ملتهب؛
- پیاده‌روی منظم روزانه؛
- ورزش کگل (مخصوص تقویت عضلات کف لگن)؛
- استفاده از دستمال توالت نرم، بدون بو و سفید یک دست
- نشستن در وان یا لگن تمیز حاوی آب گرم حداقل سه بار در روز هر بار به مدت ده دقیقه؛
- تحرک و دوری از باقی ماندن در یک حالت نشسته یا ایستاده در مدت طولانی.
هموروئید بعد از بارداری
اگر پس از تولد نوزاد، هموروئید بارداری بهبود نیابد که البته خیلی شایع نیست، می توانید با راه های درمان که در چند سطر قبلی ذکر شد به بهبودی کامل دست یابید.
علاوه بر موارد ذکر شده نوشیدن مایعات، مصرف سبزیجات جهت جلوگیری از افزایش یبوست و در نتیجه بهبود هموروئید می تواند موثر باشد.
فراموش نکنید یبوست شما ممکن است تا چندین روز پس از زایمان هم ادامه داشته باشد چراکه شما در حال حاضر بعنوان یک مادر باید فرزند خود را شیر دهید و این تولید شیر به مقدار نسبتا زیادی از آب بدن شما نیاز دارد.
بنابراین مصرف آب و مایعات را فراموش نکنید. بعلاوه می توانید با شست و شوی آهسته و ملایم مقعدتان بصورت مداوم و با استفاده از آب ولرم و استفاده از دستمال های مرطوب بدون بو جهت خشک نگه داشتن آن استفاده نمایید.
فراموش نکنید که هر چه کمتر از لوازم بهداشتی فاقد مواد شیمیایی استفاده نمایید یک قدم به بهبودی نزدیکتر شده اید ناگفته نماند برای افراد دارای هموروئید بارداری خفیف که توسط پزشک خفیف بودن آن تأیید شده است می توانید با رعایت موارد گفته شده به سلامت کامل دست یابید پس به یاد داشته باشید که جهت تشخیص وخامت هموروئید بارداری حتی پس از بارداری نیز به پزشک مراجعه کرده و از او مشورت بخواهید.
پیشگیری از هموروئید در دوران بارداری
قبل از دچار شدن به بیماری و یا حتی شبه بیماری، بهتر است راهکار های پیشگیری را مرور و اجرا کنید، از راهکار های پیشگیری از دچار شدن به هموروئید در دوران بارداری استفاده از بالشتک های بادی جهت نشستن های طولانی مدت، تغییر در حالت نشستن و جابجا شدن در حالت نشسته، تغییر وضعیت از حالت نشسته به ایستاده و راه رفتن، استفاده از لباس مناسب، که ترجیحا چسبان و جذب نباشد، اهمیت ویژه به نظافت شخصی و استحمام، استفاده از دستمال توالت های ترجیحا مرطوب و در نهایت داشتن رژیم غذایی سالم و مصرف مداوم آب و سبزیجات و انجام ورزش های ویژه دوران بارداری میتوان اشاره کرد که البته به بانوان عزیز پیشنهاد می شود حتی قبل از بارداری با انجام تمریناتی مخصوص عضلات عمقی لگن خود را تقویت نمایند.
