در این مقاله هر آنچه که درباره مولتی ویتامین ها باید بدانید را توضیح میدهیم همراه ما باشید.
مولتی ویتامین ها
ویتامین‌ها یکی از ضروری‌ترین ترکیبات موردنیاز بدن ما هستند و به تندرستی ما کمک می‌کنند.
حداقل ۱۳ ویتامین و ۱۶ ماده معدنی برای سلامتی ما ضروری‌اند.
بدن معمولا بسیاری از ویتامین‌ها را از طریق غذاها به دست می‌آورد. بااین‌حال، گاهی به‌دلیل رژیم غذایی نامناسب، برخی بیماری ها و نیز در دوران بارداری ممکن است بدن ما با کمبود ویتامین روبه‌رو شود.
مولتی ویتامین ها مکمل‌هایی حاوی ویتامین ها و مواد معدنی مختلف هستند و گاهی ترکیبات دیگری هم در آنها به کار می‌رود.
ازآنجاکه هیچ استانداردی درباره محتویات مولتی ویتامین وجود ندارد، مواد مغذی داخل آنها بسته به نوع برند و محصول متفاوت است. مولتی ویتامین ها را ماینرال هم می‌نامند.
نحوه مصرف مولتی ویتامین ها
مولتی ویتامین ها به‌شکل قرص، کپسول، آدامس‌های جویدنی، پودر و مایع موجود هستند. اما در هر صورت خوراکی هستند.
مولتی ویتامین را معمولا یک یا دو بار در روز می‌خورند. بااین‌حال، بهتر است آن را طبق توصیه پزشک یا دستورالعمل درج‌شده روی خود محصول مصرف کنیم.
مولتی ویتامین‌ها شامل چه موادی می‌شوند؟
۱۳ نوع ویتامین و حداقل ۱۶ ماده معدنی وجود دارد که برای سلامتی ضروری هستند. بسیاری از این مواد در واکنش‌های آنزیمی بدن شرکت دارند، یا مثل هورمون‌ها، مولکول‌های سیگنالینگ یا عناصر ساختاری عمل می‌کنند.
بدن برای تولید مثل، نگهداری، رشد و تنظیم فرآیندها به این مواد مغذی نیاز دارد. قرص‌های مولتی ویتامین ممکن است حاوی بسیاری از این ویتامین‌ها و مواد معدنی باشد، اما در شکل‌ها و مقادیر مختلف. آنها همچنین ممکن است مواد دیگری مثل گیاهان دارویی، آمینو اسید و اسیدهای چرب داشته باشند.
از آنجایی که مکمل‌های غذایی استاندارد خاصی ندارند، مولتی ویتامین‌ها ممکن است حاوی سطوح بالاتر یا پایین‌تری از مواد مغذی درج شده روی برچسب باشند.
در برخی موارد ممکن است آنها حتی تمام مواد مغذی درج شده در فهرست برچسب را نداشته باشند. در صنعت مکمل‌ها، تقلب و فریب بسیار زیاد است، پس مهم است که محصول کدام برند را خریداری می‌کنید.
همچنین ممکن است مواد مغذی موجود در مولتی ویتامین‌ها از مواد غذایی واقعی تهیه شده باشند، یا به‌صورت مصنوعی در آزمایشگاه‌ها.
مولتی ویتامین‌ها و بیماری قلبی
بسیاری از افراد بر این باورند که مصرف مولتی ویتامین می‌تواند به پیشگیری از بیماری‌های قلبی کمک کند، اما شواهد قطعی در حمایت از این مطلب وجود ندارد.
برخی مطالعات نشان می‌دهند که مولتی ویتامین ها می‌توانند خطر حمله قلبی و مرگ ناشی از آن را کاهش دهند، درحالی‌که برخی مطالعات تأثیر خاصی نیافته‌اند.
در مطالعاتی که بیش از یک دهه طول کشید، پزشکان اثرات مصرف روزانه مولتی ویتامین را در ۱۴هزار پزشک مرد میان‌سال بررسی کردند. آنها هیچ نشانه‌ای از کاهش حملات قلبی، سکته یا مرگ‌ومیر نیافتند.
در مطالعه‌ای که پزشکان به‌تازگی انجام داده‌اند، مشخص شده است که مصرف مولتی ویتامین به‌مدت حداقل سه سال در بین زنان (و نه مردان) بیماری قلبی را تا ۳۵% کاهش داده است.
مولتی ویتامین‌ها و سرطان
شواهد در مورد ارتباط مستقیم مصرف مولتی ویتامین و کاهش خطر ابتلا به سرطان هم متفاوت است. برخی مطالعات نشان داده‌اند مصرف مولتی ویتامین هیچ تاثیری بر ابتلا به سرطان ندارد، در حالی که برخی دیگر می‌گویند ارتباطی بین مصرف مولتی ویتامین و سرطان وجود دارد.
مطالعه‌ای به بررسی نتایج ۵ آزمایش تصادفی کنترل‌شده (استاندارد طلایی تحقیق) با حدود ۴۷۲۸۹ شرکت‌کننده پرداخته است. نتیجه این بررسی نشان داد که زنان با مصرف مولتی ویتامین، ۳۱ درصد کمتر به سرطان مبتلا می‌شوند، اما مصرف این مکمل‌ها هیچ تاثیری روی مردان نداشته است.
دو مطالعه مشاهده‌ای، یکی روی زنان و دیگری روی مردان، نشان از ارتباط بین مصرف طولانی‌مدت مولتی ویتامین و کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ دارد.
آیا مولتی ویتامین ها واقعا برای سلامتی مفیدند؟
سال‌هاست پزشکان درمورد تأثیر مولتی ویتامین ها بر عملکرد مغز و سلامت چشم مطالعه می‌کنند.
عملکرد مغز
چندین مطالعه نشان داده‌اند که مولتی ویتامین ها می‌توانند قدرت حافظه افراد سالمند را بهبود بخشند و علاوه بر آن در خلق‌وخوی افراد به‌خوبی تأثیرگذارند. باتوجه‌به تحقیقات انجام‌شده، کمبود مواد مغذی و خلق‌وخوی بد باهم ارتباط نزدیک دارند و مصرف مولتی ویتامین به بهترشدن روحیه افراد و کاهش علائم افسردگی می‌انجامد.
سایر مطالعات هیچ تغییری را که به‌دلیل مصرف مولتی ویتامین ایجاد شده باشد در خلق‌وخوی افراد نیافتند.
سلامت چشم
شایع‌ترین دلیل کوری در جهان دژنراسیون ماکولا یا تباهی لکه زرد است که با افزایش سن ارتباط دارد.
بر اساس مطالعه‌ای، مصرف ویتامین‌های آنتی‌اکسیدانی و مواد معدنی ممکن است سرعت پیشرفت این بیماری را کاهش دهند. بااین‌حال، هیچ شاهدی وجود ندارد که نشان دهد این دارو از این بیماری در مراحل اولیه جلوگیری می‌کند.
درعین‌حال، برخی شواهد حاکی از آن است که مولتی ویتامین ها ممکن است خطر آب مروارید را، که پس از تباهی لکه زرد شایع‌ترین بیماری چشمی است، کاهش دهند.
مولتی ویتامین‌ها در برخی موارد ممکن است مضر باشند
افراط در تغذیه و بحث سلامتی همیشه مضر است. اگرچه دوز بالای برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی مفید است، اما مصرف بیش از حد برخی دیگر می‌تواند به شدت مضر باشد.
ویتامین‌ها بر اساس انحلال‌پذیری آنها در ۲ گروه طبقه‌بندی می‌شوند:
• محلول در آب: مقدار اضافی این ویتامین‌ها توسط بدن دفع می‌شود.
• محلول در چربی: بدن در دفع این ویتامین‌ها راه آسانی پیش رو ندارد و مصرف مقدار زیاد آنها در طولانی‌مدت می‌تواند مشکل‌ساز باشد. از جمله این ویتامین‌ها می‌توان به ویتامین آ، دی، ای و کا اشاره کرد.
عوارض قرص مولتی ویتامین
ویتامین ای و کا نسبتا بی‌ضرر هستند. با این حال ویتامین آ و ویتامین دی می‌تواند بیش از نیاز بدن ذخیره شود و اثرات مخربی در بر داشته باشد. زنان باردار باید در مورد مصرف ویتامین آ احتیاط کنند، چون مقدار زیاد این ویتامین می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌های مادرزادی در جنین شود.
عوارض ناشی از مصرف بیش از حد ویتامین دی نادر است و بعید است که با مصرف قرص‌های مولتی ویتامین ایجاد شود. اما عوارض مصرف بیش از حد ویتامین آ هر از گاهی اتفاق می‌افتد.
اگر همراه غذاهایی که بسیار مغذی هستند، مولتی ویتامین قوی نیز مصرف کنید، حتما بیش از مقدار مورد نیاز روزانه، ویتامین و مواد معدنی دریافت می‌کنید.
نکته برای افراد سیگاری
افراد سیگاری نباید مولتی ویتامین‌هایی که حاوی مقدار زیادی بتا کاروتن یا ویتامین آ هستند، مصرف کنند، چون ممکن است خطر ابتلا به سرطان ریه در این افراد افزایش یابد. همچنین ممکن است مواد معدنی موجود مکمل‌های با دوزهای بالا مضر باشد. مثلا دوز بالای آهن می‌تواند در افرادی که به آن نیاز ندارند، به شدت خطرناک باشد.
آیا همه باید مولتی ویتامین مصرف کنند؟
مولتی ویتامین ها برای هر کسی مناسب نیستند و برخی افراد اصلا به آن نیاز ندارند.
بیشتر افراد می‌توانند با مصرف مولتی ویتامین ها به مزایای زیر دست یابند:
• سالمندان: توانایی جذب ویتامین ب ۱۲ با افزایش سن کاهش می‌یابد. افراد مسن ممکن است به کلسیم و ویتامین دی نیاز داشته باشند.
• گیاه‌خواران: ازآنجاکه ویتامین ب ۱۲ فقط در غذاهای حیوانی یافت می‌شود، گیاه‌خواران ممکن است با کمبود کلسیم، روی (زینک)، کمبود آهن، ویتامین دی و اسیدهای چرب امگا ۳ مواجه شوند.
• زنان باردار و شیرده: در دوران بارداری و شیردهی، برخی مواد مغذی برای خانم‌ها مناسب است و برخی دیگر هم برای خودشان و هم برای کودک‌شان ضرر دارد.
به‌عنوان‌مثال، مقدار بیش‌ازحد مجاز ویتامین آ در زنان باردار ممکن است سبب نقص مادرزادی در کودک شود. مولتی ویتامین می‌تواند وارد شیر مادر شود. بنابراین، قبل از مصرف مولتی ویتامین در دوران بارداری یا شیردهی با پزشک مشورت کنید.
آیا مولتی ویتامین با سایر داروها تداخل ایجاد می‌کند؟
به‌طورکلی، مولتی ویتامین هایی را که حاوی آهن هستند نباید هم‌زمان با آنتی‌اسیدها، لوودوپا، داروهای تیروئید (مانند لووتیروکسین) یا برخی آنتی بیوتیک ها (مانند تتراسایکلین، کوئینولون‌ها مانند سیپروفلوکساسین و نظایر آنها) مصرف کنید.
پزشک به شما خواهد گفت که هر دارو را با چه فاصله زمانی از مولتی ویتامین باید بخورید که باهم تداخل ایجاد نکنند. به‌این‌ترتیب، می‌توانید برای مصرف مولتی ویتامین و سایر داروها برنامه ریزی کنید.
درصورتی‌که داروی ضد تشنج (برای مثال هیدانتوئین‌هایی مانند فنیتوئین) مصرف می‌کنید و مولتی ویتامین حاوی فولیک اسید خریده‌اید، حتما به پزشک‌تان اطلاع دهید؛ زیرا این دارو ممکن است روی برخی آزمایش‌ها تأثیر بگذارد و نتایج را تغییر دهد.
اگر چنین وضعیتی دارید، قبل از انجام‌دادن آزمایش با پرسنل آزمایشگاه یا پزشکان درباره‌اش صحبت کنید.
ویتامین ها و مواد معدنی کلیدی که باید در مولتی ویتامین به دنبال آنها بگردید:
ویتامین B1 (تیامین):
ویتامین B1 برای رشد، توسعه و عملکرد تمام سلول های بدن ما ضروری است و برای متابولیسم سالم نیز مهم است.ویتامین B1 برای مدت خیلی زیادی در کبد ذخیره نمی شود، بنابراین داشتن یک منبع مداوم از طریق مکمل ها یا از طریق آنچه می خوریم، مهم است.
ویتامین B2 (ریبوفلاوین):
ویتامین B2 جز اصلی آنزیم هایی است که شامل چربی های اشباع شده، دارو و دیگران می شود. مانند ویتامین B1، تنها در مقادیر کم و برای مدت زمان کوتاه در کبد ذخیره می شود، بنابراین ما باید مطمئن شویم که ویتامین B1 به طور مداوم از رژیم غذایی خود استفاده کنیم.
ویتامین B6 (پیریدوکسین، پیریدوکسال، یا پیریدوکسامین):
ویتامین B6 در بیش از 100 واکنش آنزیمی نقش دارد، از جمله آن هایی که به متابولیز پروتیین و آن هایی که هموگلوبین تشکیل می دهند مرتبط هستند.
ویتامین B12 (کبالالین):
ویتامین B12 برای تشکیل سلول های خونی قرمز، عملکرد مغز سالم و برای سنتز DNA ضروری است. کمبودش می تواند منجر به نوروپاتی شدید و احتمالاً برگشت ناپذیر شود.
از آنجا که ویتامین B12 تقریباً به طور انحصاری در منابع حیوانی یافت می شود، ممکن است در صورتی که ویتامین B12 را مصرف نکنید، برای کمبود ویتامین B12 آسیب پذیر باشید.
عوارض جانبی مولتی ویتامین با آهن:
اگر علائم واکنش آلرژیک را مشاهده کردید، مانند:کندو، مشکل تنفس، تورم صورت، لب ها، زبان و یا گلو ، به پزشک مراجعه کنید.
زمانی که طبق دستور مصرف شود، انتظار نمی رود که مولتی ویتامین عوارض جانبی جدی داشته باشند.
اگر دارای این موارد هستید به پزشک خود مراجعه کنید:
• خون قرمز روشن در مدفوع
• درد در سینه یا گلو هنگام بلعیدن یک قرص
عوارض جانبی رایج ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• یبوست، اسهال
• تهوع، استفراغ، سوزش سر دل
• درد شکم، ناراحتی معده
• مدفوع یا ادرار سیاه یا تیره
• تغییر رنگ موقتی دندان ها
• سردرد
• مزه غیر معمول یا نامطبوع در دهان
